Indian Poetics

 

Thinking Activity

                Indian Poetics 

      Hello! I am going to write another blog on the topic of Indian Poetic and Indian Aesthetics. This blog is assigned by Dr. Dilip Barad sir, Head of the Dept. Of English, MK , Bhavnagar University.  This blog is also a part of Thinking Activity. This is a very Much interesting topic of Indian Aesthetics. In this Particular Blog , I am going to share my understanding on the Indian Aesthetics. 

     In our syllabus - Literary Theory and Criticism and Indian Aesthetics in Semester- 2 of M.A. . We got a chance to attend Vinod sir Joshi's lecture From 5th to 13th January at the Department of English, MK , Bhavnagar University. 

                           

                

                             

• First of all , we need to understand that, What is Indian Poetics?

    

     According to the Oxford Dictionary, Poetics means “The Art of writing Poetry or Study of Poetry”. 

      Indian aesthetics is earlier than western aesthetics. Before Italian philosopher Croce there was no real aesthetics  in  the  West. The different schools of Indian Poetics. The poet is different from an ordinary person as he is able to arrange words and senses in an elegant manner. Everyone wants to express what he or she has experienced or felt deeply. When we observe something beautiful around us, we are so moved that we want to share our experience with others.

        When we see the rising sun or the setting sun or moon with all her milky white light or feel the first showers of the monsoon, we want to partake of this experience with someone we love. The experience is joyful or sad and touches the deep of our hearts and we wish to narrate them to others. This is an innate or inborn desire of mankind to share pleasurable or painful experiences in literary works also. 

The Schools of Indian Poetics and their Pioneers:

                    

• Rasa -  Theory of Aesthetic pleasure - Bharata

• Dhvani - Theory of Suggestion - Anandvardhana

• Vakrokti - Theory of Obliquity - Kuntaka

• Alankar - Theory of Poetic Figure - Bhamaha

• Riti - Theory of Style - Vamana

• Auchitya - Theory of Propriety - Kshemendra

   Anuman and Guna-Dosha are other two schools of Poetics. Kavya Shastra is Sanskrit word for Poetics. And the one another word Kavyamimansa , which means Study, inquiry and discussion. It is First used by Rajashekhara , a tenth century poet from Kashmir. 

Here, I try to define these major six schools of Indian Poetics as per my Understanding.

RASA: 

    In Indian aesthetics, a Rasa in Sanskrit रस - literally means "nectar, essence or taste". It connotes a concept in Indian arts about the aesthetic flavour of any visual, literary or musical work that evokes an emotion or feeling in the reader or audience but cannot be described. Rasa are created by Bhavas in a state of mind. Bharata Muni is regarded as the father of Indian Rasa Theory as he gave a major statement in his book Natyashastra.  

What is ‘Rasa’?

    Rasa at one time meant ‘water’, ‘juice’ or ‘wine’. At another time it implied ‘essence’. In another context it meant ‘relish’ or ‘savouring’. There was a time when it indicated the primary constituents of medicine. It also meant ‘aesthetic pleasure’ or ‘enjoyment’ – a meaning or association of meanings with which we are essentially concerned.

On the very First day when sir was discussing about Rasa theory he told us that ; 

•  ભરતમુનિએ નાટય‌ શાસ્ત્રના છઠ્ઠા અધ્યાયમાં  રસમીમાસા નું વિવેચન કર્યું. 

 

vibhava-anubhava-vyabhichari-samyogad rasa-nisapattihi 

          विभावानु भाव व्यभिचारी संयोगाद रस निष्पतिः।

Ex. Plato, Imitation of an Action, Coleridge- imagination

 

• રસની વ્યાખ્યા :  વિભાવ , અનુભાવ , વ્યભિચારી ભાવ અથવા સંચારી ભાવ અને સંયોગ.

Bhava

ભાવો ને રોકવા : ભાવને વ્યક્ત પણ કરી શકાય. જેમ કે ગમતું હોય છતાં કરી ન શકાય.

Ref. - પાસ પાસે તોય કેટલા દૂર - poem

ભાવોનું દમન (રોકી) કરી શકાય પણ નિર્મૂળ કરી શકાતા નથી.

સ્થાયી ભાવ એટલે કે જે ભાવ આપણામાં છે તે બધા સ્થાયી ભાવ કહેવાય. સાહિત્ય અને કલાની જરૂર એટલા માટે પડે કે ભાવને ટકાઉ કર્યા છે  તેને બહાર કાઢવાનું કાર્ય સ્થાયીભાવ કરે છે.

જેમ કે, રુદાલી ફિલ્મ - ડિમ્પલ કાપડિયા

  Sthayi Bhavas are comparatively stable and last longer. They are frequent and more powerful. Generally, all human beings experience them now and then. Sancharibhavas contain ancillary emotions. Sthayibhava means permanent emotions inherent in all human beings. They are dormant, inborn and innate emotions that are acquired by training or education. They are permanent feelings deeply embedded in the human psyche. They are eight in number but some rhetoricians have added three more.

સંચારી ભાવ‌ :  સંચારી ભાવ એટલે એવા ભાવ જે આવે અને તરત ક્ષમી પણ જાય. જે ક્ષણભંગુર તરીકે પણ ઓળખાય છે. 

જેમ કે, મહાભારત - વેદવ્યાસ

            “शृंगार करुण वीर रौद्र हास्य भयानका |

           बिभत्सादभूत शांतश्रच नव नाटये रसा: स्मृता”  ||  

                                           - अभिनव गुप्ता ( अनुष्टुप छंद )

                         

   In this statement we can find Nine Rasas. 

                          

शृंगार  रस - Love 

करुण रस  - Sorrow

वीर रस  - Energetic 

रौद्र रस - Anger 

बिभत्स रस  - Disgust 

शांत रस  - Calm 

हास्य रस  - Mirth  

भयानक रस  - Terror

अद्भुत रस  - Astonishment

Vibhava 

વિભાવ દ્વારા રસ ની નિષ્પત્તિ કરવામાં આવે છે.

વિચારના લેખાજોખા કરી શકીએ પણ ભાવના ન હોય.

Like, Plato’s Imitation of an Action,

His Statement: Poet should be hanged. Poet was a liar.

The vibhavas or determinants help in development of a feeling in sentiment. These vibhavas are of two kinds: alambana (supporting) and uddipana (excitant).

Anubhava

પ્રતિક્રિયા - Reaction

    According to Bharata, each rasa has three subtypes based on three gunas– sattva, rajas and tamasa. The quality of vibhava, the source of sthayibhava determines the types of correlated rasa. Even karuna rasa may be sattvika, rajasika or tamasika depending on the cause of grief. For example, grief caused by destruction of righteousness is sattvika, grief caused by loss of worldly reputation or wealth is rajasika and grief caused by the personal loss of one’s own is tamasika. Thus, the theory of rasa is related with yoga as well as the Vedantic philosophy of India. In the succeeding chapters, we shall deal with individual ‘rasas’ in some details.

Sancharibhava

સંચારીભાવ - ક્ષણિક (ટકી ન શકે તેવું) - ક્ષણભંગુર

વિભાવ - અનુભાવ - સંચારીભાવ ત્રણેય ની સંયોગ થવો જોઈએ - રસ નિષ્પત્તિ થાય તેવો.

જેમ કે,  શાકુંતલા માં દુષ્યંત નો પ્રસંગ - પ્રિયમવદા અને અનુસર્યા

             એમાં વિભાવ - જેના આધારે નિષ્પત્તિ થતી હોય.

             પાત્રો પરિસ્થિતિ - આલંબન વિભાવ દ્વારા અને ઉદ્વિપન વિભાવ દ્વારા

 

વિભાવ- પુરુષ સ્ત્રી ના લગ્ન

અનુભાવ - ચૂસવાનો ભાવ

સંચારીભાવ - ઓચિંતા પિયુ ના નયન ઉઘડતા

     Bharatamuni 's Rasa theory Four Scholars emerged and they gave their different opinions of his Point of view. Bhattlollata, Srisankuka, Bhattanayka and Abhinavagupta are the major commentators who have tried to explain the theory of rasa from their different and individual points of view.

Bhatt Lollatt : 

  રસ હોતો જ નથી ઉત્પન્ન કરવામાં આવે છે. ઉત્પતિવાદ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. 

Shree Shankuka :      

     'અનુમતિવાદ'.

यथार्थ प्रतिती |

 सादृश्य प्रतिती |

संशय प्रतिती |

मिथ्या प्रतिती  |

Bhatt Nayaka :

 

અભિનય કરનારમાં રસનું સાઘારણીકરણ  થવું જોઈએ ત્યારબાદ પ્રેક્ષકોમાં થાય છે. 

સાઘારણીકરણ  એટલે કે  ઓતપ્રોત  

Ref. Ek Duje k Liye

Abhinavagupta :

       પ્રકાશાનંદમય જ્ઞાનની પ્રતિતિ  , અનુભૂતિ કરાવે તેનું નામ રસ.

                                                                                 - અભિનવગુપ્ત 

• રસ‌ એ વ્યક્તિગત ભાવ  છે. જે અનેક પરીમાણો પર આધાર રાખે છે. આ ઉપરાંત વિભાવ, અનુભાવ , સંચારી ભાવ અને તેમના સંયોગથી રસ નિષ્પત્તિ થાય છે.

• રસ નિષ્પત્તિ ત્યારે થાય જ્યારે નટનટી, પ્રેક્ષકો, સર્જક, પ્રમતાઓ જ્યારે ઉત્પન્ન થયેલા ભાવને અનુમાનીત કરીને ઓતપ્રોત થાય ત્યારે રસ નિષ્પત્તિ થાય.

Dhvani : 

      Dhvani was Formulated by Anandvardhana who wrote 'Dhvanyaloka'.

• અવાજનું કારણ છે ગતિ. 

• અભિધાલક્ષણા વ્યંજના

અભિધા એટલે સાક્ષાત અર્થ.

• વાંચતા ની સાથે જ પહેલો સાક્ષાત્ અર્થ નીકળે. 

• શબ્દ એ અર્થ ન આધારે પ્રગટે.

Definition given by Mammat 

 

                      मुख्यार्थबाधे तद्योगे रूढ़ितोऽथ प्रयोजनात /

                     अन्योऽर्थों लक्ष्यते यत् सा लक्षणारोपिता क्रियाः//

         

  Three  Shabda Shaktis:

 1. અભિધા - Abhidha 

 2. લક્ષણા - Lakshana 

Ref. of Shammi Kapoor’s song - ‘Tumne kisi ki jaan ko’

click Here 

 3. વ્યંજના -  Vyanjana  

                 

                  

Metaphor also uses in Dhavani theory. 

     ‘विभाति लावण्यम् इव अङ्गनासु |’ 

 સ્રીના સૌંદર્ય ની જેમ ધ્વનિ શોભે છે.  

Benecdetto Croce who gave the word ‘Aesthetic’.

આનંદવર્ધને ધ્વનિ ના ત્રણ પ્રકાર આપ્યા છે:

 ૧. વસ્તુ ધ્વનિ - વિધેયાત્મક

૨. અલંકાર ધ્વનિ

૩. રસ ધ્વનિ - ભાવ ને ઉદ્વિપત કરવામાં આવે તે. - 

ભાવ એ જ સર્વોપરી શ્રેષ્ઠ છે.

જેમ કે, તું જ્યાં છે ત્યાં મારો બીજો જન્મ થજો.

Vakrokti : 

      

       Vakrokti is another remarkable school of poetics in Sanskrit. It is a theory of language of literature. It means oblique utterance or markedness of language. Kuntaka is the pioneer of this school who made Vakrokti a full-fledged theory of literature. 

    Kuntaka defined Vakrokti as “both words and meanings marked by artistic turn of speech in his book, Vakrokti-Jivita. Vakrokti means Vakra (oblique), Ukti (statement or utterance). But in fact it is a deviant or marked expression. It can also mean special denotation.

 Example. 

                   'અમે વળીને જોયું અને તમે વણ્યા વણાંક 

          ‌‌       ગલીનો હોય કે પછી નજરનો છે વાંક '

•  ‘વળાંક નું પણ એક અલગ જ સૌંદર્ય હોય છે’. 

• ‘વક્રોક્તિ એ એક એવી વિભાવના છે કે જેમાં સર્જનાત્મકતા હોય છે’.

            “शब्दार्थो सहितो वक्र  

                            कविव्यापार शालिनी | 

            बन्धे व्यवस्थितौ काव्यम्  

                              तद्विदाह्लाद  कारिणी |”

                    

According to Kuntaka , Vakrokti is of 6 types. 

   वर्णविन्यास वक्रता ,

 ‌‌‌  पद पूर्वार्ध वक्रता ,

   पदपरार्ध वक्रता ,

   वाक्य वक्रता ,

   प्रकरण वक्रता ,

   प्रबन्ध वक्रता 

Thank You… .